Dosije

Globalizacija straha

Predrag Živković, Nikšić

Polje ove analize, svoju referentnost obezbjeđuje konzistentnim uvidom u ona dešavanja, koja se mogu smatrati, ne više „intimnim“ dokazom, koliko stanjem „inspirisanog šoka“ kojima se kreće zapadna civilizacija, a koja nepobitno diktira i principe življenja i onoj hemisferi koja ni približno ne figurira kao univerzum  koji joj nalikuje, već kao „blijeda” naracija koja će „nekada“, a ne zna se kada, napraviti kritički otklon ka svim onim kulturnim i tradicionalnim legatima i usvojiti onu higijenu duha, koja je svojstvena nosećim i interpretativnim društvima uronjenim u grotlo „(ne)moćne“ liberalne-demokratije i nezadrživog kapitalizma.

Događaji koji su, kroz jezičku mimikriju i geopolitičko taktiziranje, obilježili medijski prostor, ne samo našeg podneblja, već i šire, svakako su po značenju, prepoznati u teorističkom „ispovijedanju“ „onih“, koji svjedoče o putokazima „onih“ koji su već odavno „raskrstili“ s religioznim „umovanjima“ i priklonili se globalnoj kompenzaciji oličenoj u poretku simulakruma. Međutim, da li se i ovi „prvi“ koji atavistički prisvajaju pravo na osudu, mogu nazvati središtem i izvorom religioznih kanona, ili su i oni u službi estetike zla. Ko im dozvoljava i obezbjeđuje „deputate“ „ideološkog krojenja“ sudbine? Da li je to Apsolut, koji treba umilostiti kako bi se zadobilo iskupljenje, ili su to oni „centri“ koji su od drevnih božanstava preuzeli ingerencije i ovlašćenja, a što ne reći i određene privilegije.

Možda je ovaj pogled na stvarnost i odviše intoniran domenima konspirologije, ipak je njegova intencija opravdana, jer poziva na mišljenje i one potisnute teorije koje budnost uma održavaju korpusom iskustava koja „podgrijavaju“ sumnju u sve izvjesniju povezanost usputnih  perona (Islamske države) i njihove krajnje stanice, do koje je teško doći, a od koje dobijaju i investiranu pomoć i legitimitet za njihove bestijalne činove. Šta se dogodilo te famozne večeri, tog 13. novembra? Da li je to nametanje preparacije humanosti, manevar nasilja bez pokrića, ili je to argumentovano nepristajanje na model saveremene globalizacije, pa je i s razlogom ovaj zapis i oslovljen globalizacijom straha. Kako je moguće sa količinom takve hostilnosti, napasti „epicentar“ koji je do juče važio za baštinika egalitarizma i odavao otisak multikulturalizma?

Jedno je izvjesno, taj multikulturalizam na koji se pozivala Francuska, samo je pohabana stranica istorije, koja će možda samo znatiželjnom istraživaču i „lukavom umu“ poslužiti u krajnjoj saglasnosti sa stavom da liberalizam ne dopušta gipkost nacionalnim identitetima i da je već odavno prerastao u svoju suprotnost u tzv. liberalni totalitarizam. Ako je održivo mišljenje da i današnja Francuska „boluje“ od „nasilne demencije“, koja je odbacila kolonijalizovanu prošlost „drugih“, zašto su onda česti nasrtaji i ispadi, koji imaju  za cilj zaštitu kulturnog identiteta? Naravno, ovo se odnosi na građane islamske vjeroispovjesti, kao i na njihove težnje da sačuvaju svoju samobitnost. Šta je dovelo do toga, da Grad svjetlosti, bude zatočenik terorističkih napada? Da li je to sukob sekularnih vrijednosti sa pulsirajućim elementima religioznih arhetipova, koji nikako da iščeznu pod naletima liberalne ideologije? Da li se uopšte i može govoriti o globalizaciji koja neće urušiti aspekte identiteta u postmodernizmu?

Ovdje se priča ne završava. Najzad, pređašnji susret sa kratkom istorijom i uznemirujućim talasima koji su zapljusnuli Pariz, pomaže da se bolje razumiju današnji geopolitički odnosi, što je i svojevrsan pledoaje za analizu stanja ne samo u bivšim kolonijama, nego i u prepoznatljivim žarištima u Siriji,kao i onog iskustva koje već poprima karakteristike domicilnosti a odnosi se na krize, koje su nanesene vojnom intervencijom, „tako željenog“ NATO pakta ili krize koje su izazvane finansijskim spekulacijama i embargom. Da li je umjesno zapitati se, da li postoji drugi put, koji ne vodi u puku servilnost i ophođenje prema vodećim članicama te alijanse? Da li je umjesno zapitati se, da li ta floskula, koja se ogleda u kosmopolitizmu, narušava sakralnu geografiju svih onih društava, koja se protive nasilnoj homogenizaciji i kalupiranim obrascima njihovog postojanja? „Sakralna geografija je odeljak Tradicije, povezan sa strukturom prostora i njegovih svojstava, sa simbolizmom delova sveta, kontinenata, predela... Kao što se čovek sastoji od tela, duše i duha, tako i zemlje, kontinenti, reke, mora, planine imaju svoju skrivenu, tajnu, mističnu dimenziju, čija je struktura srodna duševnim i duhovnim svetovima ljudi…, duša zemlje, njena sakralna dimenzija spaja se s dušom nacije, s nacionalnom sakralnošću, i tek iz te sprege i uzajamnog prožimanja stvara se ona realnost koja se naziva civilizacijom, tipom kulture ili geopolitičkim predosećanjem. Sakralna geografija , tako, proučava, dubinske tajne i zakonitosti istorije naroda i nacija, ali ne u njihovom činjeničnom, već u arhetipskom, duhovnom aspektu”[1]

U neprestanom potiskivanju kulturne i religiozne građe, ukinuo se i opštevažeći ontološki autoritet, da bi predstavnici postmoderne epohe falsifikovali svoju profanost i sazdali je kao artificijelni original. Deskripcija je odviše  jasna! Da li su i naše političke elite opijene udobnim narativom, koji je  na ovim prostorima osnažen u mantri, bitan sam samo ja a ne narod i misliti o sebi, znači postojati, a koja je osnaženje dobila upravo liberalnim skretanjem, koje je odstupilo od antičkih prava i dužnosti?  Ovo nije persiflaža Dekartove gnome, već istina onoga što nam serviraju politički i medijski agitpropovi, ne bi li nas navikli na učmalu svakodnevicu i na osjećaj da nam je budućnost rezervisana za neka druga lica, za koje je beskrupuloznost opštevežeći kvalifikativ njihovog bitisanja.

Stoga, nije neprimjetna opaska, da i geopolitičke igre, podsjećaju na jedno globalno rijaliti stanje. Ono što ih povezuje, jeste stvaranje posebnih mitologema. Dok veliki igrači određuju pravila igre, na malima je da se povinuju čarima te igre. Oni su i pasionirani ljubitelji tih igara, samo iz razloga što nemaju snage i želje da se suoče sa rijaliti stvarnošću.Da li su bolna iskustva  koja kao bagaž vučemo za sobom, dokaz te geopolitičke dramatizacije koja se odvija na ovim prostorima? Dok nijemo posmatramo naše izgnantsvo iz postmodernog svijeta, „privilegovana društava“ nas poput zavodljivih „gerli“ obmanjuju o svijetloj budućnosti, a naši politički lideri koriste  te floskule kao Dekalog, ne bi li kupili još vremena za svoje korupcionaške igre, rijaliti stvarnost se tako održava našom željom da budemo prvi u (ne)sagledavanju naše nacionalne uznemirenosti, sa pripremljenim ishodima tih gledišta.

Samo što pored voajerizma, postajemo i žrtve  tih globalnih „udesa“. Upravo je u ovim koordinatama sadržana estetika zla, koja je pomenuta u uvodnom  dijelu ovog teksta. Uzurpativne scene, koje su Grad svjetlosti pretvorile u Grad tame, odraz su poretka simulakruma, s tim, što smo se već odavno oglušili o istini i postali pobornici jedne estetike koja valorizuje sofisticirano zlo, bilo da je riječ o onima koji ga sprovode, ili o nama koji ga „ležerno“ prihvatamo,kao svakodnevni ritual i kao navikavanje na naš društveni autizam, koji dopušta iskorjenjavanje onoga što se do juče zvalo čovjekom![2]

Autor je doktorand sociologije na Filozofskom fakultetu u Nikšiću

[1] Aleksandar Dugin, Misterije Evroazije,  Logos, Beograd, 2008, str. 5-6.

[2] Vidi: Željko Simić, Uliks i post-postmoderna / filozofija egzistencije nestajućeg subjekta, Prosveta, Beograd.