Blog

Patriotski blok i Šešeljeve političke kalkulacije

Saša Aulić, Banjaluka

Nakon više od 11 godina provedenih u pritvorskoj jedinici Haškog tribunala, Vojislav Šešelj je ponovo u Srbiji. Pravno nasilje, tretman i vrijeme provedeno u pritvoru s jedne, te čelična volja i istrajnost u borbi za slobodu s druge strane, stvorili su od lidera srpskih radikala svojevrsnog moralnog i intelektualnog heroja nacije, čak i kod onih ljudi koji se sa njegovom politikom devedesetih nisu slagali. Ipak, pomenuti oreol heroja i borca protiv Haškog suda (ne)pravde, nipošto ne bi smio zamagliti objektivan i kritički pogled na njegove aktuelne političke stavove.

Pored povratka Šešelja, ono što je proteklog mjeseca obilježilo srpsku političku scenu jeste formiranje „patriotskog bloka“, čije jezgro čine Demokratska stranka Srbije (DSS) i pokret Dveri. Pored mnogih ideoloških i programskih razlika, dva politička subjekta su uspjela da pronađu ključne zajedničke imenioce među kojima su odbacivanje Briselskog sporazuma i striktno poštovanje Ustava, zaustavljanje procesa evrointegracija Srbije, te čvršća saradnja sa Ruskom Federacijom. Budući da su navedeni programski ciljevi potpuno kompatibilni sa njihovom politikom, javnost u Srbiji, a pogotovo ona patriotski orijentisana, očekivala je da se naconalnom bloku pridruži i Šešeljeva Srpska radikalna stranka (SRS). Time bi koalicija dodatno ojačala, a sve važnije patriotske stranke našle bi se pod jednim kišobranom i na taj način bi pokazale spremnost da, zarad nacionalnog, po strani ostave svoje uske partijske interese. Međutim, čini se da lider srpskih radikala ima nešto drukčiji plan. Šešeljevo deklarativno izražavanje zainteresovanosti za stvaranje šireg patriotskog bloka ne znači mnogo, jer se već u nastavku rečenice odbacuje saradnja sa relevantnim i ideološki bliskim političkim subjektima koji su taj proces prethodno otpočeli. Zapravo, čak ni odbacivanje saradnje sa DSS-om i Dverima nije samo po sebi toliko problematično koliko jeste Šešeljeva groteskna argumentacija, koja ne ostavlja prostor ni za kakav drugi zaključak sem toga da su njegovi argumenti u stvari samo opravdanje za već utvrđen politički kurs.

Naime, Šešelj odbacuje saradnju sa DSS-om zbog toga što je to „jedna raspala stranka“ na čijem čelu se nalazi „ćurka“ za koju Šešelj iz „pouzdanih izvora“ zna da je na to mjesto „dovedena od strane Aleksandra Vučića“. Uzgred budi rečeno, u intervjuu za Novu srpsku političku misao Šešelj takođe navodi i to da ne bi imao problem da podrži Vučića, samo ukoliko bi se ovaj odrekao puta u Evropsku uniju i okrenuo prema Rusiji. Dakle, bilo bi prihvatljivo podržati čak i „izdajnika“ koji bi promijenio svoje stavove , ali ne i predsjednicu stranke koja te stavove već zastupa jer je, tobože, na čelo stranke postavljena upravo od strane tog „izdajnika“. Što se tiče pokreta Dveri, njihov jedini grijeh i nepremostiva barijera koja saradnju čini nemogućom jeste to što oni „nisu registrovani kao politička stranka“. Prema Šešeljevim riječima, „ne može se praviti koalicija između jedne registrovane političke stranke i udruženja građana koji nisu stranka“. Čini se da posebno obrazloženje Šešelj nije smatrao potrebnim, iako je očigledno zanemarena činjenica da je to udruženje građana na posljednjim parlamentarnim izborima imalo bezmalo dva puta više glasova od registrovane Srpske radikalne stranke.

Vratimo se sada na SRS i politički kurs njihovog lidera. O čemu se u stvari radi i zbog čega Šešelj trenutno po svaku cijenu želi izbjeći koaliciju sa DSS-om i Dverima? Dva su osnovna razloga za to. Prvi proizilazi iz trenutnog odnosa snaga i činjenice da radikali u takvoj koaliciji i trouglu DSS-Dveri-SRS zasigrno ne bi bili prva violina. Sudeći po istraživanjima javnog mnjenja, ali i rezultatima ovogodišnjih izbora, i DSS i Dveri imaju veću podršku od SRS, tako da bi neprikosnovenost Vojislava Šešelja u pogledu donošenja odluka, koju uživa unutar SRS, morala biti dovedena u pitanje. Drugi razlog bi bila konsolidacija stranke i težnja za povratkom ekskluziviteta na političkom polju srpske desnice. Lucidnom umu kao što je Šešeljov, nije trebalo mnogo da shvati da je politička ekspanzija njegove stranke u velikoj mjeri ograničena na desni politički spektar i da, u skladu s tim, najveću konkurenciju Srpskoj radikalnoj stranci predstavljaju stranke i pokreti desne provinijencije, sa jasno izraženom nacionalnom orijentacijom, evroskeptičnim i proruskim stavovima i slično. U tom smislu, nema sumnje da su glavni konkurenti, pored Srpske napredne stranke koja apsorbuje dobar dio bivših glasača SRS-a, u prvom redu upravo DSS i Dveri, te da bi saradnja sa njima, sa stanovišta kratkoročnog partijskog interesa, manevarski prostor za ekspanziju na desnici u jednoj mjeri ograničila.

Na kraju, nepravedno bi bilo kada bismo pokušali da osporimo legitimitet političkim ciljevima Vojislava Šešelja i stranke na čijem je čelu. Međutim, alarmantnost situacije i činjenica da, zbog razjedinjenosti patriotske opozicije, Srbija u predstavničkom tijelu nema niti jedan glas koji bi osudio kršenje Ustava ili „bezalternativni“ put ka EU, nalaže svim rodoljubivim snagama u državi da se saberu u jedan blok i da svoje stranačke interese podrede onom najvažnijem – nacionalnom. One koji nisu spremni da svoje uske partijske ostave po strani zarad nacionalnog interesa, teško možemo svrstati u red patriotskih stranaka.

Autor je operativni urednik Novog Polisa