Kultura

Spasonosni putokazi

Autor: Marko Tošović

"Ka srpskom stanovištu"

Već u prvim redovima nastajućeg kratkog prikaza zbornika i više nego simbolično naslovljenog Ka srpskom stanovištu neophodno je razoružati potencijalnog skeptika. Taj skepticizam opravdava realnost našeg čovjeka koji je oguglao na priče zamukle baš u onom trenutku kada, nakon konstatacije da nam je loše, očekuje da čuje šta bi valjalo činiti da nam bude bolje. Pomenuta knjiga ne predstavlja gomilu dijagnoza zabašurenih „učenjaka“ koji pukim, nimalo novim i već u frazu preraslim „teoretisanjima“ iznova ukazuju na ekonomsku, političku, obrazovnu, nacionalnu, identitetsku, duhovnu i druge krize koje naš čovjek sve više nemoćno osjeća, ali i nedovoljno dobro razumije. Ona je, zapravo, svojevrsna zadužbina vrhunskih intelektualaca i istinskih patriota koji su, pohitavši da upozore svoju naciju i založe se za njeno spasenje, u ovaj projekat uložili tri ključne vrline kojima se može opisati jedinstvena elita nekog naroda koja štiti njegove interese – znanje, ljubav i poštenje.

Ozbiljnost čitave priče moglo bi da potvrdi navođenje imena autora i naslova njihovih priloga – Zoran Avramović (Obrazovanje u Srbiji – poseban interes ili opšte dobro), Slobodan Antonić (Stanje društva i strategija obnove), Aleksa Buha (Potreba za državom-nacijom srpskog naroda), Bojan S. Dimitrijević (Predlog za novu razvojnu politiku Srbije), Jovan B. Dušanić (Ka ekonomskom oporavku), Miloš Jovanović (U potrazi za snažnom državom – ili kako izlečiti institucionalnu impotentnost Petooktobarske republike), Miloš Jovanović i Željko Budimir (Ka neophodnom preporodu srpske vojske), Miloš Ković (Znamenje pobede, uzroci poraza: kontinuiteti i diskontinuiteti srpske istorije), Milo Lompar (Misao o srpskom stanovištu), Slobodan Reljić (Mediji pred izazovom konzervatizma – Kako izaći iz Velike krize koja ugrožava opstanak nacije) i Darko Tanasković (Srpski narod između islamskog i katoličko-protestantskog izazova). Valjalo bi, međutim, pomenuti da ovako satkanom jezgru zbornika posebnu nijansu daje omotač koji sa njim korespondira na simbolično-(po)etičkom planu, a čine ga Predgovor Vladana Vukosavljevića, Pogovor Dragana Popovića i Demografska slika Srbije, prilog Gordane Bjelobrk.

Bez prostora za osvrtanje na pojedinačne tekstove zbornika pokušaću da istaknem one momente koji ih povezuju i tako daju smisao njihovom postojanju među istim koricama. Za početak, svaki čitalac bi na osnovu do sada napisanog trebalo da zaključi da se ovde ne radi o znanju svedenom na jednu naučnu disciplinu, već o vanserijskoj sumi filozofskog, istorijskog, književno-hermeneutičkog, sociološkog, ekonomskog, političkog i pravnog znanja koje tek kada se poveže u jednu cjelinu dobija pun smisao. Ono prevazilazi kategorije naučenog, pročitanog, istraženog i uočenog dodajući im dimenzije dobro protumačenog, kritički osmotrenog i duboko shvaćenog znanja koje ostavlja prostor za nadgradnju kako bi rezultiralo istinskom spoznajom, vodećom instancom u rađanju ideje i kreiranju vizije za srpski narod koja bi se mogla suprotstaviti prognozama sve teže budućnosti. Svaki tekst, u skladu sa kompetencijama autora, polazi od nekog problema koji nagriza određeni segment naše nacije i države razarajući postepeno Srbiju i Srbe koji žive van njene teritorije. Autori prvo objašnjavaju uzroke problema, njegovu prirodu, moguće posljedice, jasno i precizno obrazlažu zbog čega pojedine odluke vladajućeg sloja (namjerno ne kažem elite) te probleme samo produbljuju, ali što je najvažnije svaki autor daje konkretne prijedloge i rješenja na svim društvenim poljima koja bi nas ponovo mogla učiniti konkurentnim u svijetu i obezbijediti nam kako duhovnu tako i fizičku egzistenciju i bolji život. Važno je, međutim, istaći i to da ta rješenja i konkretni prijedlozi nisu fokusirani na ono što je trebalo raditi ranije, već na ono što se, prema realnim mogućnostima, kojima kao država i nacija trenutno raspolažemo, može uraditi sada i što bi se moglo uraditi u budućnosti.

Kako bi se dobila potpunija slika vrijedilo bi u kratkim crtama predstaviti ono protiv čega i ono za šta se autori ovih tekstova bore. Pomenuta borba važna je utoliko što njena (po)etika simbolično ilustruje (po)etiku zbornika koja se rađa iz etosa poštenih intelektualaca. Ukratko, to je borba protiv globalizacije i apsolutne kontrole transnacionalnih kompanija, politike neoliberalizma i privatizacije koju ona podrazumijeva, dužničkog ropstva i bećarske ekonomije (rasprodaj, potroši, pozajmi), grupno-finansijskih interesa političko-partijskog karaktera, pretjeranog vezivanja za evropske modele i bezalternativne evropeizacije („EU ili smrt“), sumnjivog kvaliteta i fragmentiranih znanja, negativnog prirodnog priraštaja, autošovinizma, zaborava i procesa brisanja srpskog nacionalnog identiteta čiji bi nestanak značio i kraj jednog naroda. Posmatrano iz drugog ugla ovaj zbornik predstavlja borbu za nacionalnost i samostalno kontrolisanje napretka sopstvene države bez miješanja „moćnijih“ i „bogatijih“, za ekonomski i razvojni program stručne, patriotske i autentične nacionalne elite koja slijedi interese naroda, borbu za čvrste kriterijume kvaliteta, Princip duša i sjećanje koje podrazumijeva svijest o nacionalnom identitetu i pripadnosti jednom kolektivu od strane svakog njegovog pojedinca. Drugim riječima, to je borba za prave vrijednosti koje bi sa preduslovom poštenja mogle ponovo uspostaviti povjerenje između naroda i elite koja ga vodi, jer je jedino sa tim vrijednostima moguće ostvariti neke buduće uspjehe.

Gledano sa srpskog stanovišta ovaj zbornik, čiji je nastanak uslovila kriza u kojoj se nalazimo, ali i volja za izbavljenjem, morao bi da postane obavezno štivo svakog pripadnika naše nacije. Odgovarajući na pitanja šta sa raspoloživim sredstvima i znanjima, zbog čega i na koji način u ovoj situaciji možemo/moramo činiti, jezikom koji je izbjegao naučne zamršenosti i prilagodio se svakom čitaocu zadržavajući ipak auru najvišeg nivoa razuma, ovo djelo ljubavi i straha simbolično predstavlja plamen Prometejeve vatre koja osvjetljava put spasenja koji, bauljajući u mračnom 21. vijeku, umalo da promašimo. Još je potrebno samo da pođemo njime...

Grupa autora, Ka srpskom stanovištu, Evro-Đunti, 2014.