Kultura

Povratak atmosferičnog horora

Autor: Nikola Knežević

Dženifer Kent, "The Babadook"

Horor je jedan od žanrova koji trenutno u svijetu filma najviše pati od neoriginalnosti i nedostatka kvaliteta. Što se Holivuda tiče horori su se uglavnom sveli na rimejkove i snimanje nastavaka koji imaju samo jednu svrhu, a to je da donesu zaradu zasnovanu na staroj slavi prethodnih dijelova. Ni van Holivuda situacija nije mnogo bolja. Francuzi su, istini za volju, bili najinovativniji pa tako imamo čitav jedan podžanr francuskog novog vala horor filmova koji su reinkarnacija slešer horora i takozvanih “body horror” filmova koji su ekstremno brutalni i krvavi. Međutim, problem ovih filmova (od kojih su neki jako dobri, poput “Martyrs” ili “Inside”) je što se fokusiraju samo na brutalnost i uznemirujuće scene pune krvi. Odmah u komšiluku treba pohvaliti i Špance koji su napravili nekoliko dobrih ostvarenja, prije svega serijal „REC”. “The Orphanage” i “Sleep Tight” su takođe jako dobri filmovi, ali oni ipak nisu klasični horori već psihološki trileri sa elementima horora. Na drugom kraju svijeta, dalekoistočna kinematografija, koja je krajem devedesetih i početkom dvije hiljaditih bila zlatni rudnik mračnih atmosferičnih horora i koja je skoro u potpunosti rimejkovana od strane Holivuda, takođe je pala u hibernaciju.

Upravo u ovakvom ambijentu osvježenje horor žanra stiglo je iz Australije. “The Babadook” je debitantski film Dženifer Kent, bivše glumice koja je izgubila interes za glumu i odlučila da se posveti režiji. To je uradila tako što je poslala pismo ekscentričnom danskom režiseru Larsu fon Triru u kojem ga je pitala da li može da bude asistent tokom snimanja njegovog filma “Dogville”. Fon Trir je prihvatio i upravo ovo iskustvo Dženifer Kent navodi kao njenu filmsku školu. “The Babadook” je film o samohranoj majci Ameliji koja nakon tragične smrti svog muža živi sama sa sinom Semjuelom koji je veoma problematično dijete. Noćima ne spava ubijeđen da ga progoni čudovište. Amelija je čak primorana da ga ispiše iz škole zbog njegovog ponašanja. Jedne noći Semjuel zamoli svoju majku da mu pred spavanje čita iz slikovnice koju je pronašao na polici. Slikovnica sadrži priču o misterioznom biću zvanom “Babadook” koje zauvijek progoni osobu koja sazna za njega. Nakon što Amelija pročita priču počinje da primjećuje neobične stvari po kući i postaje svjesna da nešto zaista nije u redu.

Kratak opis radnje filma ne zvuči jako originalno ali ne dajte da vas to prevari. Istina, film ne sadrži neku kompleksnu i jako zanimljivu priču. Međutim, “The Babadook” krase 3 karakteristike: atmosfera, gluma i atmosfera. Dženifer Kent kao uticaje navodi Dejvida Linča, Romana Polanskog i Džona Karpentera. Kada se tome pridoda i njen danski mentor, jasno je ko su zapravo duhovni očevi njenog debitantskog filma. I zaista, naglasak na atmosferu u filmu podsjeća na remek djelo Romana Polanskog “Rosemary’s Baby” kao i na Linčov mračni prvenac “Eraserhead”, koji takođe obrađuje temu teškoće roditeljstva (“Eraserhead” je rađen u crno-bijeloj tehnici, a Dženifer Kent je prvobitno planirala da “The Babadook” takođe snimi kao crno-bijeli film). U filmu nema toliko jurnjave, krvi, vriske, nema takozvanih “jump scares”, jeftinih trzavica koje koriste nemaštoviti režiseri da bi prepali publiku (najčešće iznenadnim glasnim zvukovima). Atmosfera filma je ta koja kod gledaoca stvara napetost i nelagodu, upravo na onaj način kako je to urađeno u sjajnom indi hororu “The Blair Witch Project”. Čudovište “Babadook” se pojavljuje samo dva-tri puta u filmu i to čudovište nije ono što izaziva strah, isto kao što ni vještica iz Blera nije ono što je strašno u tom filmu (vještica iz Blera nijednom nije prikazana u filmu). Napetost, konstantno iščekivanje i sablasna tišina u nekim trenucima su ono što čini atmosferu u “The Babadook”.

Tema ovog filma je zapravo odnos između majke i sina i Amelijina borba sa tugom i žalošću zbog smrti njenog muža. Baš u ovom aspektu filma do izražaja dolazi fantastična gluma. Esi Dejvis briljira u ulozi samohrane majke koja zbog ogromne tuge polako počinje da ludi. Šestogodišnji Noa Vajzmen takođe sjajno tumači lik njenog sina Semjuela. Glumački kvaliteti pomenutog dvojca ogledaju se u nevjerovatnoj promjeni u drugoj polovini filma. Semjuel je u početku taj koji je problematičan i čije ponašanje zabrinjava, a Amelija pokušava da taj problem riješi ljubavlju i mirnoćom. Međutim, kasnije je Amelija ta koja je nestabilna, koja postaje nasilna i koja tone sve dublje u ludilo, a Semjuel se naglo smiruje, preplašen zastrašujućim ponašanjem svoje majke (Amelijino psihološko stanje vjerovatno je inspirisano likom kojeg tumači Džek Nikolson u kultnom hororu “The Shining”). Ovdje Dženifer Kent ističe i glavnu temu filma – izazovi sa kojima se suočavaju samohrane majke i jednu realističnu sliku roditeljstva. Ona nam prikazuje vrlo realan i moguć scenario u kojem majka ne zna kako da se nosi sa ponašanjem svog djeteta. Vrlo često čujemo o situacijama u kojima roditelji povrijede svoju problematičnu djecu. Upravo ta tabu tema je zainteresovala režiserku koja u filmu oslikava baš takav jedan odnos koji je sve samo ne idiličan. Malo ko je ovom problemu pristupio na ovaj način, a pored Dženifer Kent jako dobro je to uradila Lin Remzi sa svojim odličnom filmom “We Need To Talk About Kevin”.

Mnogi gledaoci imali su negativne komentare na prikaz čudovišta “Babadook”. Čudovište zaista nije prikazano na uvjerljiv način i uopšte ne izgleda zastrašujuće. Međutim, autorka ističe da je to ciljano tako, čudovište izgleda baš onako kao u slikovnici i ideja je bila da se ne pribjegava specijalnim efektima. Pored toga, čudovište je uvijek u drugom planu. “Babadook” je zapravo otijelotvorenje tuge i žalosti koja raste u ljudima i koja postaje sve veća. Upravo zbog toga “Babadook” pred kraj filma dobija oblik Amelijinog pokojnog muža u sceni konfrontacije sa Amelijom i Semjuelom. Ova scena je ujedno i najslabiji momenat filma jer je možda bilo prostora za malo razrađeniji rasplet. “The Babadook” je obavezno štivo za sve ljubitelje atmosferičnih i psiholoških horora. Ako ste pak pobornik nešto dinamičnijih i krvavijih horora ili ako očekujete kompleksnu priču sa naglim i neočekivanim zaokretima, onda možda “The Babadook” nije za vas. Međutim, nekada je bitniji put, a ne odredište.