Dosije

Gladio- čudovište iz laboratorije CIA-e

Boris Mićić, Banja Luka

Najglasniji zagovornici stupanja srpskih prostora (Srbije i Republike Srpske) u NATO su uglavnom ljudi koji za tu priču primaju platu.  Takođe je vjerovatno većinski, onaj racionalni procenat Srba koji pristupanje tom vojnom savezu vidi kao jedini način da se prekine višedecenijsko iseljavanje i istrebljivanje Srba pod raznim izgovorima. Međutim, istorija pokazuje da stradanje od strane zapadnog štita demokratije ne prestaje kada im se pridružite.

Uglavnom su svima poznate igre CIA u sadejstvu sa drugim ekonomsko-vojnim pritiscima na zemlje koje im budu trn u oku. To su obojene revolucije, „proljeća“, pučevi i ako to sve omane - otvorene agresije, invazije i okupacije. Međutim, širokoj javnosti su manje poznate prikrivene nasilne operacije u održavanju odabranog kursa javnog mnijenja u državama koje su im saveznici. Teroristički napadi po Zapadnoj Evropi u drugoj polovini 20. vijeka se zaboravljaju jer su iza njih stajali ekstremisti sada potisnutih ideologija, npr. komunisti. Ipak brojni dokazi i priznanja važnih ličnosti otkrivaju da su iza napada stoje od država formirane tajne terorističke grupe direktno povezane sa CIA i samim NATO-om, a upravo je postizanje političkih ciljeva uz pomoć nasilja jedna od najjasnijih definicija terorizma.

Neposredno poslije Drugog svjetskog rata, po sistemu koji bi se danas uklopio u „obojene revolucije“ došlo je do komunističkog preuzimanja vlasti u nekim istočnoevropskim zemljama. Potom je na zapadu, uglavnom poslije nesporazuma između bivših saveznika u Njemačkoj- SAD i SSSR-a, pa Korejskog i građanskog rata u Grčkoj porastao strah od invazije SSSR-a na Zapadnu Evropu. Danijel Ganser, švajcarski univerzitetski profesor istorije i autor koji proučava temu kaže da u takvoj klimi, OSS (preteča CIA) za NATO kopira i modifikuje strategiju njemačke vojske iz Italije s kraja 2.svjetskog rata - „ostavljene“ jedinice, (engl.stay behind). Po planu, poslije povlačenja Vermahta, SS-ovci kao i drugi diverzantski obučeni simpatizeri dočekuju Amerikance kao civili. Potom bi vršili posebne operacije: obavještajni rad, spašavanje pilota, sabotaže, atentati i sl. Ukratko, unaprijed pripremljeni pokret otpora protiv okupacione sile i njenih simpatizera, za šta su unaprijed skrivena i skladišta oružja. Ova zamisao se poklapa sa integracijom brojnih „bivših“ SS-ovaca, Abevrovaca i sl. u redove OSS-a tj. CIA, kao i u novoformirane obavještajne službe oslobođenih zemalja.

Na primjer, SS-ovac Reinhart Gailen je osnivač njemačke poslijeratne obavještajne službe BMD i nadgledač formiranja njemačkih „ostavljenih“. Daniel Ganser kaže da se u Njemačkoj, Belgiji i Italiji regrutacija za „ostavljene“ vrši među patriotama u određenim sportskim klubovima, npr. borilački sportovi, planinari, padobranci, ali i među simpatizerma ekstremnih desničarskih pokreta. Piter Tomkins, bivši oficir OSS-a u Italiji na kraju rata, kaže da je odmah poslije oslobođenja kod američkih naredbodavaca preovladalo mišljenje da su fašisti najefikasnije sredstvo borbe protiv komunista. Vremenom se, sa manje ili više saradnje ili znanja lokalnih vlada, mreže formiraju u 18 država (neke nisu ni bile članice NATO-a). U svakoj zemlji grupe dobijaju posebno ime, Gladio u Italiji, SDR 8 u Belgiji, Uberalagentum u Njemačkoj itd. Pošto se u Italiji najviše o tome progovorilo, a očigledno su bili i najaktivniji, njihov naziv GLADIO (po gladius, kratkom ali ubojitom maču stare rimske vojske) postao je sinonim za ovu vrstu mreže.

Nuklearna pat pozicija koja je zavladala umanjila je vjerovatnoću izvikane sovjetske invazije. Međutim, ono što se smatralo „crvenom prijetnjom“ nije moralo doći na sovjetskim tenkovima. Jačanje lijevih partija u nekim državama Zapadne Evrope trebalo je odgovor u slučaju da demokratski metodi ne uspiju. Peter Sišel, bivši načelnik njemačkog odjeljenja CIA, kaže da su u Francuskoj, Italiji, Belgiji, postojale jake Komunističke partije i njihovim političkim jačanjem u parlamentima povećala se mogućnost mirnog slabljenja NATO-a. Ričard Gardner, bivši ambasador SAD u Italiji kaže da je Komunistička partija u Italiji pravila probleme pri širenju američkih vojnih baza. Viktor Marčeti, penzionisani agent CIA, kaže da su ćelije „ostavljenih“, postajale beskorisne za prvobitnu namjenu, ali se mreža izrazitih antikomunista ipak mogla koristiti u novim okolnostima.

Postoje različite pretpostavke kada se tačno „Gladio“ koristi više protiv „domaćih neprijatelja“ i varira od zemlje do zemlje. Negdje je takva uloga definisana od samog početka. Još 1952. godine u Njemačkoj, Hans Oto prijavio se policiji kao član tajne diverzantske armije koju su obučili Amerikanci. Pomenuti je bivši i pokajani SS-ovac i sada se zabrinuo jer je paravojsci očigledno bila dodijeljena politička misija. Otkrio je spiskove za likvidaciju uglednih ljudi u slučaju bilo sovjetske invazije ili „domaće nestabilnosti“. Otkrio je i tajni centar za obuku u šumi u Hesenu. Poslije pojačane diplomatske aktivnosti SAD-a svih 100 privedenih članova desničarske paravojske su pušteni i slučaj je zaboravljen narednih 30 godina.

Italijanski javni tužilac Đuido Salvini kao i drugi poznavaoci Gladia U Italiji, izdvajaju prvi sastanak „Instituto Polio“ 1965. godine u Rimu. Na njemu su se povezali krajni desničari, sociolozi, politikolozi, predstavnici oružanih snaga i obavještajnih službi i zaključili da se sva sredstva trebaju iskoristiti protiv širenje socijalističkih ideja. Poslije sastanka Italija je pogođena nizom bombaških napada koji ostavljaju samo materijalnu štetu do napada na banku na „Piazza  Fontana“ 1969.godine kada je poginulo 17 ljudi. Prvo je poslije napada privedeno osamdeset anarhista i komunista, a jedan od njih Đuzepe Pineli gine pri padu sa sprata policijske stanice. Ipak predani tužilac u predmetnom slučaju Gvido Salvini, pronalazi vezu do Karla De Đilija, (koji je poslije sve priznao i rekonstruisao postupak napada) „ Bio je logističar i ključni čovjek u desničarkoj organizaciji Ordine Nuovo. "Utvrdili smo da je redovno posjećivao američku vojnu bazu u Veroni i da je primao neka uputstva“, kaže Salvini. Međutim, to nije kraj za teror Ordine Nuovo koja se sumnjiči za čitav niz potonjih bombaških napada. Vrhunac je 1980. godine bomba na stanici u Bolonji koja je usmrtila 85 i ranila 200 ljudi. Iako je održano 20 suđenja za taj napad, skoro svi optuženi su oslobođeni. Kasnije je Điani Maleti, viši agent  tajne službe osuđen zbog pomaganja teroristima Ordine Nuovo-a nekako pobjegao u Južnu Afriku prije  služenja kazne. Delfo Zorzi osumnjičen za postavljanje bombe „odselio“ se tajnim kanalima u Japan.

Jedna od velikih misterija i pokazatelj vještina obavještajne službe je otmica i ubistvo italijanskog premijera Alda Mora 1978.godine koje su izvele ozloglašene komunističke „Crvene brigade“ uoči Morovog pokušaja da prvi put napravi vladu nacionalnog jedinstva, tj. da u nju uđu i komunisti. Zašto bi komunistička organizacija onda to uradila? Vođe Crvenih brigada su tada već bile u zatvoru. Alberto Franćesini jedan od osnivača kaže da je bio šokiran viješću, „niti smo imali vještine niti oružja da to izvedemo“.  Poslije je istraga otkrila da je prilikom otmice, pri čemu je ubijeno pet telohranitelja, korištena specijalna municija bez serijskih brojeva i oznaka. Federico Di Amato, jedan od načelnika sektora u ministarstvu bezbjednosti Italije kao i brojni drugi, kasnije su potvrdili da su Crvene brigade bile već dugo i duboko infiltrirane od strane bezbjednosnih službi Italije odnosno samog Gladia. Sada postoje realne optužbe kako je grupa doslovno oteta iznutra i upotrebljena u napadu na Alda Mora zarad spriječavanja formiranja vlade nacionalnog jedinstva.

U Njemačkoj je ranije pomenuti slučaj sa skladištima naoružanja iz 1952. godine  zaboravljen do bombaškog napada na Oktoberfestu septembra 1980. sa trinaestoro mrtvih i 200 povrijeđenih. Izvršilac je, ekstremni desničar Gundolf Khuler koji je pri napadu poginuo. Ulrich Chaussy, novinar i autor kaže da je policija prilikom pretresa kuće Kulerovih roditelja pronašla i eksploziv iz vojnih skladišta. Iz desničarke grupe priznali su eksplozive dobile od desničara Hajnca Lemkea, ali je istraga tu neobjašnjivo stala. Međutim, 1981.godine planinari su slučajno naišli na skladište u šumi u blizini kuće ranije pomenutog šumara Hajnca Lemkea i on je uhapšen. Prilikom ispitivanja otkrio je još trideset sličnih skladišta oružja. Lemke je takođe ponudio i da otkrije svoje moćne zaštitnike, ali je ubrzo pronađen obješen u zatvorskoj ćeliji. Dodatno je ironično da je taj produžetak desničarske mreže  potvrđen kasnije u arhivama istočnonjemačke tajne policije Štazi, koja je bila upoznata sa rasporedom Gladio ćelija u Zapadnoj Njemačkoj.

1980-ih Belgija je takođe u političkim previranjima. Građanima je bilo dosta trke u naoružavanju i stotine hiljada ljudi na ulicama je demonstriralo protiv raspoređivanja novih američkih raketa u svojoj zemlji. Od 1982. do 1985. godine traje „teror u Brabantu“. Serija napada na supermarkete i restorane automatskim oružjem iza kojih je ostalo tridesetak mrtvih, a napadači nestali. Javnost u strahu traži jaču zaštitu i vojska je raspoređena na udarna mjesta. Atmosfera straha je pregrupisala prioritete Belgijanaca i uskoro se malo ljudi bavilo mirovnim protestima. Ono što je na prvi pogled bio talas vrlo brutalnih pljački uz sitan plijen, dobija nove konotacije isplivavanjem osumnjičenih. 1990.godine  belgijska parlamentarna istraga je utvrdila da se sigurno radilo o desničarskim grupama WPN i SDRA8 – jedinica iz projekta „Ostavljenih“ povezani sa žandarmerijom uz zaštitu obavještajne službe koja je odbila dalju saradnju u istrazi.  Vođa WNP-a, Paul Latinus potvrdio je da su ga plaćali Amerikanci za formiranje desničarke paravojske i poput Lemkea uskoro pronađen obješen u zatvorskoj ćeliji.

Po riječima člana Gladia iz Italije, osuđenog teroriste Vinćena Vinćigera koji je u Petanu 1972. godine bombom ubio trojicu karabinjera „uvijek je bio cilj da se stvori stanje straha u društvu da se ljudi uplaše i zatraže više zaštite od države“. On je na suđenju govorio o čitavom aparatusu države koji ga je štitio prije hapšenja. To je potvrdio i državni tužilac koji je radio na tom slučaju Feliće Kason:„ tokom istrage iz čitavog bezbjednosnog aparata i sudstva sakrivanjem ključnih dokaza i podmetanjima su se prikrivali tragovi desničara i krivili ljevičari“. Kasan je i poslije suđenja nastavio sa istragom i 1990. godine je uspio u arhivu vojne obavještajne službe  pronaći dokumente o tajnoj desničarkoj organizaciji pod okriljem obavještajne službe. Dokumenti su dalje povezali Gladio sa NATO strukturom i finansijama iz SAD-a i italijanski premijer Đulio Andreoti je 1990. godine pod pritiscima javnosti priznao u parlamentu postojanje „Gladia, po mnogima dosta ublaženu varijantu“. To je ipak  odvelo do otvaranja parlamentarnih istraga širom Zapadne Evrope. Krajnja je bila osuđujuća rezolucija Evropskog parlamenta 1990. godine u kojoj je traženo da se sve te operacije prekinu.

Zemlja nije morala biti članica NATO-a da bi se lokalni Gladio pojavio u njoj. Tokom velikih istraga o Gladiu početkom devedesetih, austrijska vlada je objavila da u njihovoj zemlji ne postoje takve grupe i ćelije. Šest godina potom, novine Boston Gloub su pisale o tajnim skladištima oružja u Austriji. Tadašnji predsjednik Klestil i kancelar Vranicki insitiraju da o tome ništa nisu znali i tražili su od SAD punu istragu o tome, što je Bil Klinton odbio da uradi. 2001. Nikolas Burns, tadašnji predstavnik SAD u NATO-u je izjavio da je namjera (sa Gladiom) bila dobronamjerna, da se pomogne Austriji u slučaju okupacije i da je „samo“ greška što američka administracija nije upoznala austrijsku vladu o tome.

1991. švedski mediji su objavljivali tekstove da je slična mreža aktivna u neutralnoj Finskoj sa izdvojenim centrom u Štokholmu. Finski ministar odbrane Elizabet Ren, nazvala je te tvrdnje „bajkama“. Ipak u svojim memoarima, bivši direktor CIA Vilijem Kolbi opisuje formiranje Gladio mreže u Finskoj bez saradnje lokalnih vlasti. Još 1953. godine švedska policija je uhapsila desničara Ota Halberga i otkrila pripreme za organizovanje naouružane grupe ali po poznatom obrascu Halberg je oslobođen optužbi i pušten.

O Gladio mreži, uzevši u obzir ko je u nju uključen, mnogo je otkriveno. Stejt department SAD je 2006. priznao postojanje mreže Gladio jedinica. Svrha – borba protiv sovjetske okupacije. Odbačene su sve aluzije i optužbe da su SAD naređivale, ovlastile ili podržale terorizam. Takođe su ukazali da su mnoge optužbe nastale na osnovu sovjetskih lažiranja i podmetanja. Međutim, ako je sve to prevaziđena prošlost, zašto su arhive i dalje „državna tajna“, zašto obavještajne službe ćute? Šta je sve urađeno Gladio mrežama? Koliko je CIA zadržala kontrole nad čudovištima koje je pravila da se bori protiv neprijatelja,  ali nije nemoguće i da su se neki oteli kontroli. Najvažnije ne znamo, da li su mreže aktivne, ko ih i da li ih uopšte kontroliše i šta se desilo sa oružjem sa bezbrojnih lokacija koje nisu otkrivene?

Očigledno da neki moćnici iz zemalja članica NATO-a, i to iz vremena kada je suverenitet država bio poštovaniji nego danas, nisu prezali od nasilja pa čak i kumovali terorizmu kako bi zadržali nivo kontrole u interesnoj sferi. Devedesetih je godina cijeli svijet bio njihovo igralište i neke složenije tajne akcije nisu ni bile preko potrebne. Jačanje otpora Kine, Rusije, Indije i drugih te spoznaja kroz sukobe u Gruziji, Ukrajini i Siriji da je slobodna sezona lova na države završena, ne samo da će izvjesno, nego je i sigurno vratilo na stratešku mapu svijeta prikrivenije operacije.

Italija i Belgija su se očigledno najviše našle su se na udaru terora „Gladija“ - zato što su bile „nestabilniji“ saveznici. Podsjetimo se da se na Srbe generalno, iz NATO štabova i prestonica gleda kao na nekoga kome mozak govori NATO, a srce potajno lupka u ritmu „Kaćuše“.  Gladio nije pravio teror po Ujedinjenom Kraljevstvu, jer je njihova geostrateška pozicija pozicija jasna, ali članica NATO-a u kojoj bi se Rusi dočekali kao oslobodioci, e to je već poligon za neki novi „Gladio“.