Blog

Zebald- teorije izgubljenih identiteta

Jana Slijepčević, Beograd

Postoji, za sva ta velika književna djela, amalgam izrečen u  misli Pjera Burdijea koja kaže da je književno iskustvo najviše iskustvo koje čovjek može doživjeti, uz ljubavno.

Tog decembra 2001. godine V. G. Zebaldu sudbina je uskratila priliku da se tek samo formalno upiše u red onih velikih, koji su to postali dobivši Nobelovu nagradu kao najveće priznanje iz oblasti književnosti. Formalno kažem, jer ne postoji nijedan poznavalac ili interpretator književnosti HH vijeka koji, bez obzira kakvo sopstveno osjećanje stvari posjedovao, može mimoići Zebaldovu figuru u svom izučavanju književnosti. Jedinstven po izboru tema, a još više po izboru stila kojim je o tim istim temama pisao, Zebald je bio pripovjedač po rođenju. Sasvim oživljavajući Mihizovu parafrazu da stil dobija smisao tek u linijama sadržine, onako kako to nikom nije pošlo za rukom, vratio je u literaturu junake skrajnute sa životne i istorijske pozornice.

Samo bi lakovjerni čitalac mogao pomisliti  da su Zebaldova djela tek prosta istorijska freska ili obična dokumentaristički ispričana saga o jednom vremenu. Kada bi se učinilo  da je ljudima čije sudbine Zebald slika empatijom velikih romanopisaca, istorijski trenutak u kome su se zadesili dao ili uzeo toliko da književnost tu nema više šta da traži, Zebald im udahnjuje novi život, tražeći opravdanje za njihove postupke baš tu, u istorijskom trenutku koji je njegove junake zadesio.

Pokušavajući da, kroz jedinstveni narativni igrokaz ponovo proživi sudbine svojih junaka, on postaje njihov glas u sadašnjosti,njihov lični detektiv koji pokušava da rekonstruiše svjetove iz kojih su protjerani, svjetova čiji će nestanak na svaki način odrediti njihov život. To nije samo puka potreba da se ispriča priča o jednoj epohi i njenim protagonistima; Zebaldu kao da sopstvena savjest nameće potrebu da svojim junacima da, ne samo istorijski identitet, već, možda još važnije, da dobiju i psihološki i sociološki identitet.

Preko Žaka Austerlica, tog  junaka  neobičnog  prezimena, koji kao najvažniju ličnu iskaznicu nosi otuđenost i nepripadanje, do četiri junaka iz zbirke pripovjedaka „Iseljenici“, jedinstvenom sugestivnošću svog stila, Zebald čitaoce uvodi u sasvim novi literarni i antropološki prostor. Revnošću pažljivog arhiviste, on sakuplja sve podatke iz života svojih junaka, dajući im novi smisao. Pažljivim odabirom riječi, na neki način Zebald pokušava da sa svojim junacima podijeli dio tereta koji nose. Naposlijetku, lakovjerni čitalac sa početka priče mogao bi sasvim naivno protumačiti i brojne druge putokaze za suštinu njegovih djela, koje je on, kao i sve drugo, tako predano i strpljivo ostavljao, stvarajući  djela vrhunskog kvaliteta.

 

Autorka je studentkinja Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, zaljubljenik u književnost i filozofiju

 

(Ukoliko želite da se uključite u AKCIJU 500 x 500 i skromnim prilogom pomognete Novi  Polis posetite sledeći link)